سال ۲۰۲۲ برای ارزش‌های لیبرال چگونه سالی بود؟

فردای اقتصاد: سالی که گذشت، سالی بود که جهان را در بوته آزمون قرار داد. از حمله به اوکراین تا شیوع کووید-۱۹ در چین، از تورم تا تغییرات آب و هوایی، از تنش‌های چین و آمریکا تا برگزاری انتخابات کلیدی و مهم. سال ۲۰۲۲ سوالات سختی را مطرح کرد. این آزمون دشوار، نه تنها جهان را به سمت و سویی جدید سوق داد، بلکه نوری جدید به آن تاباند.
بزرگ‌ترین شگفتی –با کمال خوشحالی- انعطاف‌پذیری کشورهای لیبرال غربی بود. زمانی که ولادیمیر پوتین در ۲۴ فوریه به نیروهای روسیه دستور ورود به اوکراین را صادر کرد، انتظار داشت که با یک دولت فاسد دست و پنجه نرم کند. گمان عمومی بر این بود که پس از عقب‌نشینی تحقیرآمیز از افغانستان در سال ۲۰۲۱، غرب رو به زوال و متفرق مطمئناً نمی‌تواند روسیه را به صورت یکپارچه محکوم و از اوکراین حمایت کند.
در واقع ولودیمیر زلنسکی و مردمش نشان دادند که تعیین سرنوشت و آزادی، ارزش مردن را دارد. آنها الهام بخش شدند. پس از افزایش فزاینده حمایت‌های مردمی، دولت‌های غربی حمایت‌های خود را پشت سر قهرمان جدید دموکراسی قرار دادند. غرب به رهبری دولت بایدن در حال ارائه سلاح و کمک در مقیاسی است که حتی بازهای آمریکایی هم تصورش را هم نمی کردند.
رای دهندگان داخلی نیز مخالفت خود را با پوپولیست‌های تابو شکن نشان دادن. در آمریکا، با وجود میزان وحشتناک و پایین حمایت از عملکرد جو بایدن، میانه‌روها از برگه‌های رأی برای حفظ حقوق اساسی استفاده کردند، از جمله در برخی ایالت‌ها از حق سقط جنین پس از لغو این حق توسط دادگاه عالی. در رقابت‌های رقابتی، طرفداران نظریه وقوع تقلب در سال ۲۰۲۰ که از سوی دونالد ترامپ حمایت می‌شدند، تقریباً همگی شکست خوردند.
در فرانسه، مارین لوپن تلاش کرد تا ریشه‌های راست افراطی خود را پنهان کند، اما بازهم توسط امانوئل مکرون، که یک میانه رو محسوب می‌شود، شکست سهمگینی متحل شد. پس از اینکه جورجیا ملونی، به اولین نخست وزیر راست افراطی ایتالیا پس از جنگ جهانی دوم تبدیل شد، به سمت میانه متمایل شد. حتی در بریتانیا که وضعیت متعادلی ندارد، هم حزب کارگر و هم محافظه‌کار حاکم تلاش می‌کنند تا خود را افراط‌گرایان چپ و راست دور نگه دارند.
همانطور که دموکراسی‌های آشفته غربی عزم غیرمنتظره ای از خود نشان می دهند، خودکامگی های ظاهراً مقتدر اما دچار بحران و ضعف شدند. پوتین نمونه بارز این موضوع است که قمار فاجعه بار خود را فاجعه بارتر کرد.
کسانی که رهبران قوی را برای انجام کارها تحسین می کنند، باید مراقب باشند که چه آرزویی دارند. شی جین پینگ، سلطه حزب کمونیست چین را گسترش داد و خود را به عنوان رئیس دائمی آن و قدرتمندترین رهبر از زمان مائوتسه تونگ تثبیت کرد. اما اقدامات او برای آرام کردن بازار ملک، مهار فناوری‌های مصرفی  و سیاست او برای جلوگیری از شیوع کووید، به اقتصاد آسیب جدی وارد کرد. امروز، با گسترش ویروس، واضح است که دولت او ماه‌های زیادی را هدر داده‌است، ماه هایی که باید سالمندان را واکسینه و داروها را ذخیره و تخت‌های مراقبت‌های ویژه ایجاد می‌کرد.
حتی کنترل اجتماعی فراگیر چین، دچار بروز شکاف‌هایی عمیق شد. اگرچه سرویس‌های امنیتی چین اعتراضات گسترده‌ را در ماه گذشته سرکوب کردند، اما این اعتراضات، تا حدی به دلیل مشاهده جمعیت بدون ماسک در قطر  بود که در حال لذت بردن از جام جهانی بودند.
برای همه کسانی که از ارزش‌های لیبرال کلاسیک استقبال می‌کنند، از جمله نشریه اکونومیست، تحرک غرب دلگرم‌کننده است – و تغییری مهم پس از یک دوره انفعال طولانی به شمار می‌رود.. اما اخبار خوب فقط تا اینجا پیش می رود. آزمون‌های سال ۲۰۲۲ نیز عمق اختلافات جهان را آشکار کرده به ظهور دولت‌های بزرگ منجر شده‌است.
برای سنجش اختلافات، حمایت تقریباً جهانی از آمریکا پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ را با عزم کشورهای جنوب برای بی طرف ماندن در نبرد بر سر اوکراین مقایسه کنید. در جدیدترین رای‌گیری سازمان ملل برای مجازات روسیه، ۳۵ کشور رای ممتنع دادند. بسیاری به طرز قابل درکی این ادعای غرب که نگران ارزش‌های جهانی است را باور نمی‌کنند زیرا همین غربی‌های، مثلاً جنگ در یمن یا شاخ آفریقا یا خشکسالی‌ها و سیل‌های مرتبط با تغییرات آب و هوایی را مسائلی منطقه‌ای توصیف می‌کنند.
در بسیاری از کشورهای جهان، ارزش‌های لیبرال به شدت تحت فشار هستند. با وجود شکست ژایر بولسونارو در برزیل، دموکراسی در آمریکای لاتین همچنان زیر فشار است. رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه در حالی یک تورم ویرانگر در این کشور ایجاد شده‌است، رقبای احتمالی خود را در انتخابات ۲۰۲۳ را تحت تعقیب قرار می‌دهد. بنیامین نتانیاهو در اسرائیل تلاش می‌کند تا با ائتلاف به یک راست افراطی که از اعراب متنفر است و حقوق همجنسگرایان را نمی‌پذیرد، از زندان اجتناب کند. اندونزی در ماه دسامبر یک قانون جنایی غیرلیبرال را تصویب کرد که تهدید می‌کند رابطه جنسی خارج از ازدواج را ممنوع، آزادی بیان را خفه و ارتدکس مذهبی را تحمیل می‌کند. اقتصاد هند مملو از شرکت‌های الهام گرفته از فناوری است، اما سیاست در این این کشور اکثریت‌گرا، زشت و بی رحمانه است.
در سراسر جهان، نظریه دولت کوچک در حال شکست است. به دلیل شوک انرژی پس از تهاجم روسیه به اوکراین، دولت‌های اروپایی بسته‌های نجات برای تثبیت قیمت‌ها در نظر گرفتند.. آنها همچنین با استفاده از سیاست‌های صنعتی به جای بازار، تغییر استفاده از سوخت‌های فسیلی را که البته هدفی خوشایند است، تقویت می‌کنند. پاسخ آمریکا به تهدید امنیتی چین، ایجاد موانع تجاری و تزریق یارانه‌ها برای جدا کردن اقتصاد خود و تقویت صنایع داخلی است. اگر این به متحدان آمریکا آسیب برساند، اتفاقی بسیار ناخوشایند است.
ناسیونالیسم اقتصادی محبوب است. بزرگ شدن دولت در طول همه‌گیری، انتظارات از دولت را تغییر داد. تخریب خلاقانه، که سرمایه و نیروی کار را دوباره تخصیص می‌دهد، ممکن است برای جمعیت‌های سالخورده ای که رشد اقتصادی کمتری ذخیره می‌کنند و برای رای دهندگان جوانی که سیاست هویت را پذیرفته‌اند، ناخوشایند باشد.
اما سرمایه داری بزرگ دولتی کارنامه ضعیفی دارد. با توجه به تورم بالای دهه‌ها، که تا حدی ناشی از سیاست‌های مالی و پولی نادرست، به‌ویژه در آمریکاست، عجیب است که رای‌دهندگان بخواهند به سیاستمداران و مقامات با دادن قدرت بر بخش‌هایی از اقتصاد که برای اداره آن‌ها مناسب نیستند، پاداش دهند.
نظر به معیارهای لیبرال حکومت محدود، احترام به کرامت فردی و ایمان به پیشرفت انسانی، سال ۲۰۲۲  سالی مشوش بود. با این حال، امید همچنان وجود دارد. غرب پس از فروپاشی کمونیسم شوروی مغرور بود و بهای آن را در عراق، افغانستان و بحران مالی جهانی بین سال‌های ۰۹-۲۰۰۷ را پرداخت. در سال ۲۰۲۲، غرب که تحت تأثیر پوپولیسم در داخل و رشد خارق العاده چین قرار گرفته بود، به چالش کشیده شد و دوباره خود را پیدا کرد.

منبع: اکونومیست